Początek
Stare Tarnowice to obecnie dzielnica miasta Tarnowskie Góry. Historycznie jednak Tarnowice są dużo starsze. Pierwsze zmianki o nich pochodzą już z połowy XIII stulecia. Natomiast pierwszym znanym z imienia właścicielem Tarnowic był rycerz Adam. Ogromnie ważnym wydarzeniem w życiu miejscowości było wzniesienie murowanego kościoła pod wezwaniem św. Marcina (stojącego do dnia dzisiejszego) oraz założenie parafii w roku 1415.
Historia zamku w Starych Tarnowicach zaczyna się wraz z pojawieniem w tej miejscowości śląskiego rodu rycerskiego, wywodzącego się spod gliwickiego Kozłowa – Wrochemów. Około roku 1520 z inicjatywy Piotra Wrochema rozpoczęła się budowa zamku. Najstarszą jego częścią jest skrzydło zachodnie, gdzie znajduje się główna brama zamkowa oraz część skrzydła południowego. Charakteryzują one się kamiennymi sklepieniami łukowymi. W kolejnych dziesięcioleciach zamek był rozbudowywany w stylu renesansowym. Pojawiła się rozbudowa skrzydła południowego oraz skrzydło wschodnie i wysoka wieża na styku tych skrzydeł. Zamek stał się budowlą trójskrzydłową z otwartym dziedzińcem i wychodzącymi na niego krużgankami, zachowanymi do dnia dzisiejszego. Dopiero w XIX wieku zamek zyska czwarte skrzydło północne z drugą brama wjazdową, zamykającą dziedziniec.
Zamek w XVII wieku
Rodzina Wrochemów zamieszkiwała Tarnowice do pierwszych dziesięcioleci wieku XVII, kiedy to miejscowość wraz z zamkiem nabył Baltazar Ohm – Januszewski, właściciel zabranych cystersom repeckim dóbr Opatowic i Pniowca. Pełnił on w latach 1634 – 1643 urząd starosty ziemskiego bytomskiego. Postać starosty Baltazara do dziś owiana jest legendą, ze względu na tragiczne wydarzenia jakie odegrały się w roku 1643. Wtedy to podczas plądrowania Bytomia przez wojska szwedzkie, zamordowany został właściciel tarnowickiego zamku. Do dziś krążą wśród ludności podania o snującym się o północy po zamkowych murach duchu starosty, jak i o widmach żołnierzy szwedzkich strzegących ukrytego skarbu w zamkowych pomieszczeniach, pokutujących w ten sposób za uczynione zło.
Po tragicznej śmierci starosty jego dobra odziedziczyli jego synowie, a w 1664 roku jedyną spadkobierczynią zamku została Anna Felicjana Ohm Januszewska, wnuczka Baltazara. Postać niezwykle barwna, która zapisała się w historii m.in ufundowaniem rozbudowy i renowacji kościoła w Starych Tarnowicach, dzięki temu do dnia dzisiejszego na polichromii jego sklepienia możemy podziwiać herb rodu Ohm Januszewskich.
Anna była żoną Kacpra Huntera z Grandon. Był on szkockim szlachcicem posiadającym czeski indygenat, nadany mu 30 kwietnia 1664 roku. Po przyjeździe na Górny Śląsk, 31 października 1666 roku Kasper Hunter von Grandon nabył Siemianowice, Opatowice, Stare Tarnowice oraz część Rept. W jego posiadaniu były Szałsza i Czekanów w pobliżu Gliwic a także Bytków i Dąbrówka Mała. Objął on także w 1675 roku, przynoszącą nie tylko duży splendor, ale także i wymierne dochody, funkcję poborcy podatkowego ziemi bytomskiej. W 1704 roku pełnił urząd sędziego ziemskiego oraz namiestnika, czyli starosty ziemskiego bytomskiego. Kasper Hunter von Grandon zmarł prawdopodobnie we wrześniu 1704 roku, a pozostawionym majątkiem zarządzała jego żona, Anna Felicjana von Hunter z rodu Ohm. Kasper i Anna Felicjana mieli trzech synów oraz córkę, Ewę Elżbietę. To właśnie ona odziedziczyła Stare Tarnowice wraz z zamkiem. Jej mężem był Jerzy Leopold Skroński, właściciel Budzowa koło Gorzowa Śląskiego.
W latach 1726 – 1732 część Tarnowic wraz z Zamkiem należała do rodziny Löwenkron, która również pełniła funkcję patrona kościoła św. Marcina. Ostatecznie w 1726 roku posiadłość tę kupił Marcin de Löwenkron, który zmarł w 1731 roku.
Rok po śmierci Marcina de Löwenkron jego syn Tomasz, 28 listopada 1732 r., odsprzedał dobra tarnowickie oraz opatowickie Jerzemu Józefowi Güsnar. Źródła wymieniają go w latach 1700 – 1741 jako właściciela części Tarnowic. Wykupienie tego majątku było poniekąd możliwe ze względu na zawarty w 1729 roku z Anną Löwenkron kontrakt ślubny. Po śmierci Józefa Jerzego Güsnar majątek odziedziczył Franciszek Güsnar. W roku 1766 nastąpiła kolejna zmiana właścicieli Tarnowic i terenów należących do tego majątku. Posiadaczką dóbr została Elżbieta de Jangred, która zmarła 6 kwietnia 1768 roku, a następnie zarządcą majątku został jej mąż, który zmarł 20 września 1775 roku. Herb Jeannaret Herb Koschutzkich.
Historii ciąg dalszy…
W 1780 roku posiadłości zostały nabyte przez Krzysztofa Fryderyka Koschutzki, będącego już właścicielem licznych terenów w okolicy. Kilka lat później, w 1783 roku, ukazało się w Brzegu wielotomowe dzieło „Schlesische Provinzialblatter” w opracowaniu Friedricha Alberta Ziemmermann, w jego drugim tomie znajduje się krótka charakterystyka Tarnowic Starych z okresu po 1780 roku:
Niedługo później tarnowickie dobra przeszły w posiadanie Karola Erdmana Larysza, który dzierżył je w latach 1784 – 1787. Był on przedstawicielem starej, rycerskiej rodziny od wieków związanej z Górnym Śląskiem. Pomiędzy 1787 a 1791 rokiem dobra tarnowickie posiadał Jan Daniel Neugebauer, który sprzedał jednak majątek Janowi Bogumiłowi Büttner, właścicielowi dóbr ziemskich w okolicy Tarnowskich Gór. W 1822 roku zamek i dobra Tarnowice Stare przeszły w posiadanie rodu hrabiów von Donnersmarck, za sprawą Karola Łazarza Henkel von Donnersmarck. Pod jego rządami dokonano licznych modernizacji, importu nowoczesnych maszyn z Anglii, dzięki czemu posiadłość rozwijała się, przynosząc coraz większe korzyści. Następcą Karola Łazarza został w 1854 roku Guido hrabia Henckel von Donnersmarck, który z repeckiej i tarnowickiej posiadłości utworzył fideikomisowe dobro rodzinne. Najprawdopodobniej w okresie panowania rodu Henckel von Donnersmarck, na dziedzińcu gospodarczym przy wschodniej części, został zbudowany murowany spichlerz dworski oraz obora i stodoła. Rodzina dzierżyła Zamek oraz tarnowickie dobra do 1945 roku.
W latach sześćdziesiątych Kompleks Zamkowy był bazą administracyjną, mieszkalną i produkcyjną Państwowego Gospodarstwa Rolnego. W tym czasie wybudowany został budynek gospodarczy oraz nowa obora. Od roku 1988 większość obiektów pozostawała niewykorzystana. Jedynie budynek administracyjny był użytkowany na cele administracyjne, a starą stodołę częściowo wykorzystywano jako korty tenisowe. Również w dobudowanej w XIX wieku części zamykającej zamek w czworobok przez krótki czas działała restauracja „Kasztelan”.
31 maja 2000 roku Kompleks Zamkowy został zakupiony przez Państwo Krystynę i Rajnera Smolorz, którzy zdecydowali się podjąć jego rewitalizacji. Z niezwykłą troską i zaangażowaniem podjęli szereg starań i wysokonakładowych inwestycji, w celu przywrócenia świetności znajdującemu się w ruinie obiektowi. Działania te objęły cały obszar Kompleksu wraz ze znajdującymi się na nim obiektami oraz zagospodarowaniem terenu.
W 2005 roku powstała Fundacja Kompleks Zamkowy Tarnowice Stare, której celem było przeprowadzenie renowacji, a po jej zakończeniu w 2011 roku opieka nad zabytkowym obiektem. Obecnie na zamku mieszczą się sale muzealne oraz przestrzeń konferencyjna. Fundacja realizuje misje edukacyjną prowadząc warsztaty artystyczne , lekcje muzealne oraz przygotowując wiele atrakcji rozrywkowo-kulturalnych dla szerokiego grona odbiorców.